کارگاه «خودآگاهی» با رویکرد ساختاری

در جهانی که انسان بیش از هر زمان دیگری در هیاهوی بیرونی گم شده است، بازگشت به درون و شناخت خویشتن به ضرورتی بنیادین تبدیل شده است. کارگاه «خودآگاهی با رویکرد ساختاری» با تدریس استاد حسن پُرسا تلاشی است برای بیدار کردن نگاه درونی انسان، تا مخاطب بتواند خویشتنِ حقیقی خود را در پرتو آیات الهی بازیابد. این کارگاه بر پایه‌ متون اصیل دینی، با زبانی روان اما ژرف، سفری را آغاز می‌کند که از «ادراک حضور خویشتن» آغاز می‌شود و تا «شناخت رابطه نفس و ربّ» امتداد می‌یابد. در این مسیر، انسان درمی‌یابد که حقیقتِ خود، ریشه در نظام هستی دارد و «آگاهی از نفس» کلید ورود به عالم معنا و رشد حقیقی است.

در این کارگاه، مباحث از سطح نظری فراتر رفته و به صورت گام‌به‌گام، سفرهای چهارگانه‌ی خودآگاهی بررسی می‌شود: از خود تا خودآگاهی، از خود تا خدا، از خدا تا هستی، و از هستی تا لقاء الهی. استاد پُرسا با بهره‌گیری از سوره‌هایی چون علق، بینه، تین، مؤمنون و طارق، ساختار قیام درونی انسان را می‌کاود و نشان می‌دهد که هر مرحله از خودآگاهی، مرحله‌ای از بازسازی روح است. این دوره مخاطب را از شناختِ ذهنیِ صرف عبور می‌دهد و او را به مرتبه‌ی ادراک حضوری، قلبی و عملی می‌رساند؛ همان جایی که «معرفت نفس» با «معرفت رب» در یک نقطه تلاقی می‌کنند.

اهداف کاربردی

کارگاه «خودآگاهی با رویکرد ساختاری» با هدف پر کردن خلأ میان دانستن و شدن طراحی شده است. بسیاری از انسان‌ها، از «خود» می‌گویند اما از «خود» غافل‌اند؛ این دوره می‌کوشد تا مخاطب را از سطح آگاهی نظری به سطح بصیرت وجودی برساند. هدف اصلی این کارگاه، ایجاد بنای معرفت توحیدی بر اساس ساختار وجودی انسان است تا هر فرد بتواند نظام فکری، رفتاری و عاطفی خود را بر محور حقیقت تنظیم کند. در این مسیر، شرکت‌کنندگان با مفاهیمی چون قلب به‌عنوان مرکز ادراک الهی، نقش عقل در هدایت اختیار، و پیوند میان ایمان و عمل آشنا می‌شوند. همچنین، تبیین دقیق سیر انسان از «ادراک حضوری نفس» تا «درک آیات الهی در انفس و آفاق» به مخاطب می‌آموزد که چگونه با اتکا به فطرت و عقل، مسیر رشد خود را بازسازی کند. این کارگاه نه‌تنها به شناخت نظری می‌پردازد، بلکه نقشه‌ای عملی برای سلوک آگاهانه در اختیار مخاطب قرار می‌دهد تا در عرصه زندگی، ایمان را از مرتبه‌ گفتار به مرتبه‌ی قیام و ساختار وجودی خویش ارتقا دهد.

مخاطبان دوره

پژوهشگران، طلاب و دانشجویان علاقه‌مند به مباحث معرفتی و فلسفی اسلامی
مربیان و فعالان فرهنگی که دغدغه تربیت توحیدی دارند
افرادی که به دنبال درک عمیق‌تری از رابطه خود با خداوند و هستی هستند
کسانی که می‌خواهند در مسیر خودسازی و سیر الی‌الله، مبنای علمی و معرفتی دقیق‌تری پیدا کنند
علاقه‌مندان به فهم مفاهیم قرآنی با نگاه ساختاری و تحلیلی
فعالان حوزه روان‌شناسی اسلامی و مطالعات انسان‌شناسی دینی
مربیان اخلاق و مشاورانی که می‌خواهند تربیت را بر پایه فطرت و ساختار نفس سامان دهند
هر فردی که در پی آرامش درونی، بصیرت قلبی و بازشناسی جایگاه خود در نظام هستی است

دستاوردهای یادگیری دوره

شرکت‌کنندگان پس از گذراندن کارگاه «خودآگاهی با رویکرد ساختاری» به درکی عمیق از نسبت میان معرفت نفس، معرفت الهی و حیات انسانی دست می‌یابند. آنان می‌آموزند که خودآگاهی یک مفهوم ذهنی نیست، بلکه حقیقتی عینی و جاری در متن وجود انسان است. فراگیر در پایان دوره می‌تواند میان چهار قوه‌ی بنیادین وجود—حس، خیال، وهم و عقل—توازن برقرار کند و آنها را در مسیر توحید سامان دهد. همچنین با درک تفاوت «آیات» و «بینات»، روش تفکر قرآنی را در تحلیل پدیده‌های درونی و بیرونی می‌آموزد. شناخت مراحل رشد از «خود» تا «خدا»، فهم «ظلوم و جهول بودن» به‌عنوان ظرفیت الهی انسان، و اتصال به حقیقت از طریق دعای عرفه، از دستاوردهای محوری این کارگاه است. مخاطب در پایان دوره نه‌تنها با نظام معرفتی اسلام در باب انسان آشنا می‌شود، بلکه می‌تواند آن را در زندگی روزمره به‌کار گیرد و مسیر رشد فردی و معنوی خود را با بصیرت و یقین ادامه دهد.

چه چیزی می‌آموزید؟

معنا و مراتب خودآگاهی از منظر قرآن و روایات
تحلیل ساختار قیام درونی و نقش آن در رشد انسان
تبیین نقش قلب، عقل و اراده در نظام تربیت الهی
آشنایی با مفهوم بینه و تفاوت آن با آیات
مطالعه تطبیقی سوره‌های علق، بینه، تین، مؤمنون و طارق در تبیین مسیر خودآگاهی
شناخت دقیق چهار نیروی فطری انسان: عشق‌ورزی، حقیقت‌طلبی، کمال‌جویی و پرسشگری
بازخوانی ساختار معرفتی دعای عرفه به‌عنوان الگوی جامع خودشناسی
فهم معنای «ظلوم جهول» و نسبت آن با امانت الهی و مسئولیت انسان در تمدن‌سازی

وجه تمایز دوره

آنچه کارگاه «خودآگاهی با رویکرد ساختاری» را از سایر دوره‌های مشابه متمایز می‌کند، رویکرد نظام‌مند و لایه‌به‌لایه آن در تحلیل حقیقت انسان است. استاد حسن پُرسا، با نگاهی تلفیقی میان متن قرآن، دعای عرفه و بیانات اهل‌بیت علیهم‌السلام، ساختاری دقیق از سیر رشد انسان ارائه می‌دهد که هم علمی است و هم شهودی. در این کارگاه، هیچ مفهومی در سطح شعار باقی نمی‌ماند؛ هر واژه‌ای، از «آیه» تا «بینه»، از «عقل» تا «قلب»، در بستر آیات الهی و تجربه‌ی زیسته‌ی انسانی معنا می‌یابد. تدریس استاد با زبانی آرام، استدلالی و تدریجی انجام می‌شود تا فراگیر، مفهوم را نه تنها بشنود بلکه درک کند و در خود بپروراند.

منابع مورد استفاده در این کارگاه صرفاً متون اصیل اسلامی هستند: قرآن کریم، نهج‌البلاغه، دعای عرفه، و تفاسیر معتبر. در عین حال، استاد با دقت علمی و رویکرد تحلیل ساختاری، میان مفاهیم پیوند برقرار می‌کند تا مخاطب، قرآن را به‌مثابه‌ی نظامی قائم‌به‌ذات و خودبسنده بشناسد. ساختار جلسات به ترتیب منطقی و تدریجی تنظیم شده است: از تبیین ریشه‌ی آگاهی در وجود انسان تا تحلیل نظام قوا، از شناخت رابطه انسان با وحی و رسول تا درک فطرت و چهار نیروی اصلی وجودی.

تعامل در این کارگاه صرفاً شنیداری نیست؛ استاد با طرح پرسش‌های تأمل‌برانگیز، ذهن مخاطب را به گفت‌وگویی درونی دعوت می‌کند. او از مثال‌ها و تصویرهای قرآنی بهره می‌گیرد تا مفاهیم پیچیده، قابل لمس شوند؛ مانند تبیین تفاوت رشد گیاه از درون با پرتاب سنگ از بیرون، برای توضیح رشد حقیقی درونی انسان. این سبک تدریس، بر پایه‌ی تجربه و شهود درونی شکل گرفته و مخاطب را به حضور در لحظه، تفکر، و تأمل در هستی فرا می‌خواند.

در نهایت، کارگاه «خودآگاهی با رویکرد ساختاری» یک دوره آموزشی صرف نیست؛ سفری معرفتی و تربیتی است که انسان را از پراکندگی به انسجام، از اضطراب به آرامش، و از غفلت به حضور می‌رساند. تمایز اصلی آن در این است که خودآگاهی را نه محصول مطالعه، بلکه نتیجه‌ی «قیام درونی و آگاهی از فقر ذاتی» معرفی می‌کند. فراگیر پس از پایان این دوره، با نگاهی نو به خود، جهان و خداوند می‌نگرد؛ نگاهی که از جنس ایمانِ آگاهانه است، نه تقلید، و از جنس علمِ حضوری است، نه دانسته‌های ذهنی.